Uiteenzetting door Ir. C. Westra op 15 januari 1965, in de Congreszaal (geb. OA)
Het hoofdgebouw heeft een bolvormige onder- en bovenschaal. Dit geheel rust op 12 betonkolommen. Tussen de kolommen (33 meter middellijn) is de begane grond. Hier komt men binnen en vanaf deze vloer heeft men een onbelemmerd zicht op het plafon van de koepel. Onder de begane grond bevinden zich 2 lagen kelderruimte.
De kelderruimte op 8 meter onder peil (de onderste) is bestemd voor de opstelling van werktuigkundige installaties, o.a. airconditioningruimten, suskamers (geluiddempende kamers), leiding-kanalen, luchtkokers, pompruimten e.a..
De bovenste kelderlaag is bestemd voor de technische ruimten, hoog- en laagspanningsruimten, werkruimten voor schoonmaakdienst e.a.. In deze laag is een redelijke ruimte over t.b.v. de tentoonstelling, voor berging, het in elkaar zetten en slopen van stands e.d..
De koepel heeft een diameter van 77 meter en het gebouw is vanaf maaiveld 30 meter hoog.
In de schaal zijn drie ringvormige plateaux geprojecteerd. Dit zijn, samen met de twee segmentvormige niveaux 4-noord en 4-zuid, de eigenlijke expositieruimten. De uitvoering van het 4e niveau geeft de mogelijkheid om afgesloten gedeelten, althans visueel afgesloten, ten toon te stellen.
De netto expositie oppervlakten, dus zonder wandelgangen, meten:
De expositieoppervlakte met wandelgangen meet 4000 m².
Hierin komen het restaurant, self-service en keuken; een informatiecentrum, garderobe en toiletten en de kantoren (begane grond).
In de kelderruimte: een ketelhuis voor hoofd- en bijgebouw, de benodigde dienstruimten. De rest is beschikbaar voor tentoonstellingsruimte. Hierin zijn ramen opgenomen.
Onder het kelderdeel gaat een lange stalen pijp 30 meter de grond in. Hierin wordt over enige tijd een tweede pijp aangebracht. Tussen die twee pijpen in wordt gestabiliseerd zand gestort. Dit is een zand met cementwater, een soort schrale beton. Als de buitenste pijp door zou roesten door aantasting van grondzuren, zal de schrale beton verdere aantasting van de tweede pijp tegenhouden. Binnen de binnenste pijp komt weer een ander systeem van buizen op een zodanige manier dat, als deze wordt gevuld met olie, een stang naar boven gaat zoals bij een zuiger. Aan het boveneinde van die zuigerstang is een platform bevestigd (frame) waarop een liftkooi rust. De oliedruk kan met een pompje worden gereguleerd. Hierdoor gaat de kooi op en neer in de liftschacht. Schacht en liftkooi zijn van glas.
De capaciteit bedraagt 40 personen. De rijtijd bedraagt vanaf de begane grond naar het hoogste niveau, inclusief uitladen en weer terug naar beneden, in totaal 2 minuten. Per uur betekent dit 1000 mensen. Een ander transportmogelijkheid zal dus op capaciteitsgronden niet noodzakelijk zijn. De kooi is verder voorzien van een ventilator, een vluchtluik, telefoonverbinding en de gewone technische uitrusting. De deurbreedte is op een snel vullen en leeglopen van de lift berekend. Er bevindt zich een liftrijder, dus mocht er evt. een storing voordoen, dan is een bedrijfsman bij de hand.
De lift heeft als ingangsniveau de begane grond en kan om dienstredenen zakken naar de kelder. Het hefvermogen bedraagt 3000 kg (zware transporten mogelijk).
De lift kan overal stoppen:
Het 4e bordes bestaat dus niet uit een doorlopende ring, maar uit twee segmenten.
Op het moment dat dit punt naar voren kwam, was het gebouw in zijn huidige vorm al in zijn geheel bekend. Wanneer men in deze vorm een roltrap gaat aanbrengen, dan kan dit, tenminste technisch gesproken. Maar er zijn nog andere aspecten, waarmee ook rekening moet worden gehouden. Een roltrap heeft een helling van maximaal 35°, of nog beter van 30°. Voor de aan- en uitloop is een lengte nodig van 2.30 en 2.40 meter. Dit betekent dat hij vanuit het midden van de begane grond als een gemeen, lelijk zwaar ding naar boven loopt. Onderzocht is of het in twee steken mogelijk is (twee-steekstraal). Doordat dan een tussenbordes nodig is, wordt de trap dan nog langer. Een roltrap is op zich een zwaar massief ding door de rollen en de ruimte, die de motor inneemt. Als Technische Bedrijven zeggen wij dat roltrappen hier bepaald niet gewenst zijn. Wij hebben nog een andere mogelijkheid onderzocht in de vorm van een roltrap, slingerend om een vertikale schacht naar boven. Dit betekent een drie-steektrap met een nog langere lengte (40 meter) en met drie aandrijfmechanisme (lawaai). Ook deze vorm is niet aan te bevelen. Om capaciteitsredenen zijn roltrappen beslist niet noodzakelijk.
(Zie afbeelding 2 en 3.)
Begonnen is met de onderbouw. Deze is (in ruw beton) gereed. Daarna komt het plaatsen en stellen van de kolommen aan de orde. Vandaag, 11 januari 1965, staat de eerste kolom. Per week komt er één bij. Als de kolommen zijn gesteld wordt meteen een steigerwerk opgebouwd (onderstelling). Op het steigerwerk wordt een aantal geprefabriceerde onderdelen neergelegd. Grotere onderdelen geprefabriceerd aan te brengen, wat betekent dat men ze fabiekmatig kan maken en ze van bijzonder hoge kwaliteit zouden kunnen zijn (ook uiterlijk), is helaas niet mogelijk door de gebondenheid aan het hefvermogen van kranen en aan de transportmogelijkheden per auto of boot. Deze stukken worden gesteld en gevoegd. Daarna wordt het betonwerk aangebracht dat de ringen steunt benevens dat van de ringen zelf. Alleen de ring die plaatselijk door de liftschacht wordt onderbroken, wordt nog niet gestort.
In de buitenste vertikale ring (afb. 5) wordt een stelsel van stalen kabels aangebracht. Deze worden voorlopig aangetrokken. De ringvormige onderste schaal krijgt daardoor een zelfdragend karakter. Bij het aanspannen zal de zaak iets omhoog komen. Later worden de kabels aangetrokken tot de definitieve voorspanning. Als de hele onderschaal klaar is, wordt in de buitenste ring nog een kabel geplaatst en aangetrokken.
In de tussentijd is in het gebouw een ander steigerwerk opgebouwd, dat moet worden gebruikt voor het aanbrengen van de dakelementen (ruim 800 stuks). Deze worden door een kraan stuk voor stuk op hun plaats gebracht, gesteund door het steigerwerk en dan gevoegd. Zowel het aanbrengen van de schaal als van de dakelementen is een uiterst nauwkeurig werk. Momenteel is nog niet te zeggen of dat mee of tegen zal vallen. In ieder geval zijn de steigers daarbij onontbeerlijk en deze steigers kunnen, ook binnenin, niet worden weggenomen, voordat het gehele omhulsel gevoegd is.
Met de inrichting (dit is iets anders dan de inhuizing) kan pas worden begonnen nadat de steigers weg zijn. Bovendien moet de kraan op rails om de koepel heen kunnen rijden. Uit tekening 6 blijkt dat de rails gedeeltelijk over de onderbouw van het bijgebouw moeten worden gelegd, zodat de afbouw daarvan ook moet wachten totdat alle daksegmenten zijn aangebracht.
Nagegaan wordt of het mogelijk is het dak vanuit het middelpunt te bouwen, zodat tegelijk aan de onderschaal en dak kan worden gewerkt. Dat is echter zeer riskant en zal met de uiterste precisie moeten gebeuren. Als het lukt kan er een paar weken winst in zitten.
(Hiervoor wordt verwezen naar bijlage, afgegeven aan B.R. 15-1-'65.)
De bouwvergunning kwam heel laat af. Daardoor kon niet eerder worden gegonnen met het graven van de bouwput. In het begin ontstond daardoor wat vertraging, deze is nu grotendeels ingelopen. Het aantal "onwerkbare" dagen is in het schema ingecalculeerd (januari bv. 31 dagen, 5 zaterdagen, 5 zondagen en nieuwjaarsdag: rest 20 dagen, waarvan de helft volgens de statistieken weer verloren gaat door vorstverlet).
Het enige punt waarop nu achterstand bestaat heeft betrekking op het ontruimen van één woning, doch dit stoort ons niet.
Naast het moederschema zijn een aantal detailschema's uitgewerkt, waaruit blijkt op welke tijdstippen de gegevens van de klant bekend dienen te zijn, deze gegevens uitgetekend moeten zijn, de offerte wordt aangevraagd, het materiaal geleverd en gemonteerd en aangebracht moet worden. Materialen hangen samen met de tekeningen, die gereed moeten zijn. Er komen dus steeds "points of no return".
Markante punten: het z.g. "kritieke pad".
Dat betekent dat dan pas kan worden begonnen met het inhuizen. Hiervoor staat dus één maand ter beschikking. Vanaf 15 juli kan worden begonnen met grove inrichting: kabels, schakelaars, verlichting te behoeven van stands, het hakken van gaten, het ruwe werk t.b.v. de inrichting en niet opgenomen in het hoofdbudgetwerk. Gegevens hiervoor dienen in de eerste helft van juli 1966 aanwezig te zijn. In dit geval ook het bouwkundig gedeelte van het tentoonstellingsgedeelte. De onderkant van de kap moet echter reeds zijn afgewerkt voor 15 maart, vóór het wegnemen van het steigerwerk.
Als voor de hele inrichting, zoals de zaak er nu voorstaat, niet meer dan 4 à 5 maanden ter beschikking staan is dat een operatie, die erg riskant is. Het is van het grootste belang, dat wat aan inrichting nodig is, zo snel mogelijk komt.
Alle basisgegevens, die op het hoofdbudget van invloed zijn, moeten vroeg bekend zijn, opdat Technische Bedrijven óf diverse voorzieningen nu opnemen óf t.z.t. tijdig kan aanbrengen. We noteren hierbij dat achteraf aanbrengen van wijzigingen door het te laat verstrekken van inrichtingsgegevens, resulteert in een oneconomisch gebruik van mankrachten. Daargelaten zelfs nog de vraag of er überhaupt voldoende mensen te krijgen zijn. Deze informatie is zuiver en alleen bedoeld als signaal en heeft geen paniekachtig karakter.
Strenge vorstperiodes in deze of de volgende winter zouden op het tijdschema al gauw een achterstand van een maand kunnen veroorzaken. Omgekeerd zou door meevallers enkele weken winst kunnen worden geboekt. Stel b.v. dat in augustus 1965 blijkt dat alles nog op het schema zit, dan zou het aanbeveling verdienen om met een nachtploeg te werken om bij voorbaat een eventueel ernstig vorstverlet in de winter 65/66 te elimineren.
De Secretaris,
F.W.J. Heukensfeld Jansen.
3 februari 1965.
Dit is een document van Evoluon.org. (http://www.evoluon.org)